Πλούταρχος-Περί παίδων αγωγής 7Β-F

 

Αρχαία Γ΄ Λυκείου

Αδίδακτο Κείμενο

Πλούταρχος-Περί παίδων αγωγής 7Β-F

Ο Πλούταρχος (περ. Χαιρώνεια Βοιωτίας 45μ.Χ.- Δελφοί 120) ήταν Έλληνας ιστορικός, βιογράφος, φιλόσοφος και δοκιμιογράφος. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και έλαβε αξιόλογη φιλοσοφική, επιστημονική, ιστορική και φιλολογική μόρφωση. Το έργο Περί Παίδων Αγωγής, που συνιστά ένα πρόγραμμα σπουδών για τη μόρφωση του νέου ανθρώπου και την επίτευξη της αρετής και της ευδαιμονίας, παρότι συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή πραγματειών Ηθικά, σήμερα δεν θεωρείται γνήσιο έργο του Πλουτάρχου από την πλειονότητα των ειδικών μελετητών.

Τὸ δὲ πάντων μέγιστον καὶ κυριώτατον τῶν εἰρημένων ἔρχομαι φράσων. Διδασκάλους γὰρ ζητητέον τοῖς τέκνοις, οἳ καὶ τοῖς βίοις εἰσὶν ἀδιάβλητοι καὶ τοῖς τρόποις ἀνεπίληπτοι καὶ ταῖς (C.) ἐμπειρίαις ἄριστοι· πηγὴ γὰρ καὶ ῥίζα καλοκαγαθίας τὸ νομίμου τυχεῖν παιδείας. Καὶ καθάπερ τὰς χάρακας οἱ γεωργοὶ τοῖς φυτοῖς παρατιθέασιν, οὕτως οἱ νόμιμοι τῶν διδασκάλων ἐμμελεῖς τὰς ὑποθήκας καὶ παραινέσεις παραπηγνύουσι τοῖς νέοις, ἵν’ ὀρθὰ τούτων βλαστάνῃ τὰ ἤθη. Νῦν δέ τις κἂν καταπτύσειε τῶν πατέρων ἐνίων, οἵτινες πρὶν δοκιμάσαι τοὺς μέλλοντας διδάσκειν, δι’ ἄγνοιαν, ἔσθ’ ὅτε καὶ δι’ ἀπειρίαν, ἀνθρώποις ἀδοκίμοις καὶ παρασήμοις ἐγχειρίζουσι τοὺς παῖδας. Καὶ οὔπω τοῦτ’ ἐστὶ καταγέλαστον εἰ δι’ ἀπειρίαν (D.) αὐτὸ πράττουσιν, ἐκεῖνο δ’ ἐσχάτως ἄτοπον. Τὸ ποῖον; ἐνίοτε γὰρ εἰδότες, αἰσθόμενοι δὲ καὶ ἄλλων αὐτοῖς τοῦτο λεγόντων, τὴν ἐνίων τῶν παιδευτῶν ἀπειρίαν ἅμα καὶ μοχθηρίαν, ὅμως τούτοις ἐπιτρέπουσι τοὺς παῖδας, οἱ μὲν ταῖς τῶν ἀρεσκευομένων ἡττώμενοι κολακείαις, εἰσὶ δ’ οἳ καὶ δεομένοις χαριζόμενοι φίλοις, παρόμοιον ποιοῦντες ὥσπερ ἂν εἴ τις τῷ σώματι κάμνων τὸν σὺν ἐπιστήμῃ δυνηθέντ’ ἂν σῶσαι παραλιπών, φίλῳ χαριζόμενος τὸν δι’ ἀπειρίαν ἀπολέσαντ’ ἂν αὐτὸν προέλοιτο, ἢ ναύκληρον τὸν ἄριστον ἀφεὶς τὸν (E.) χείριστον δοκιμάσειε φίλου δεηθέντος. Ζεῦ καὶ θεοὶ πάντες, πατήρ τις καλούμενος πλείω λόγον τῆς τῶν δεομένων ποιεῖται χάριτος ἢ τῆς τῶν τέκνων παιδεύσεως; εἶτ’ οὐκ εἰκότα πολλάκις Σωκράτης ἐκεῖνος ὁ παλαιὸς ἔλεγεν, ὅτι εἴπερ ἄρα δυνατὸν ἦν, ἀναβάντα ἐπὶ τὸ μετεωρότατον τῆς πόλεως ἀνακραγεῖν μέρος “ὦ ἄνθρωποι, ποῖ φέρεσθε, οἵτινες χρημάτων μὲν κτήσεως πέρι πᾶσαν ποιεῖσθε σπουδήν, τῶν δ’ υἱέων, οἷς ταῦτα καταλείψετε, μικρὰ φροντίζετε;” τούτοις δ’ ἂν ἔγωγε προσθείην ὅτι οἱ τοιοῦτοι πατέρες παραπλήσιον ποιοῦσιν, Οἷον εἴ τις τοῦ μὲν ὑποδήματος(F.) φροντίζοι, τοῦ δὲ ποδὸς ὀλιγώρως ἔχοι.

 

Λεξιλόγιο:

χάραξ[χᾰ], -ᾰκος= στήριγμα, ράβδος για κλήματα ή πάσσαλος

παρατίθημι= τοποθετώ δίπλα

παρα-πήγνῡμι και -ύω, μέλ. -πήξω=μπήγω ή στερεώνω κοντά σε

ἐμ-μελής, -ές= χρήσιμος, κατάλληλος (εδώ)

ἀπειρία=έλλειψη δεξιότητας ή αποκτημένης εμπειρίας, αδαημοσύνη

ἔστιν ὅτε=κάποτε

ἀδόκιμος=απαράδεκτος

παράσημος=ανάξιος

ἐγ-χειρίζω, μελ. Αττ. -ῐῶ, παρακ. -κεχείρικα= τοποθετώ στα χέρια κάποιου, εμπιστεύομαι,

ἐσχάτως=εντελώς

ἄτοπος=παράλογος

ἡττάομαι-ῶμαι= υποχωρώ, ενδίδω, υποτάσσομαι, είμαι δέσμιος σε πάθη και επιθυμίες (εδώ)

ἀρεσκεύομαι= γίνομαι αρεστός

ποιοῦμαι πλείω λόγον= υπολογίζω περισσότερο

ἀνα-κράζω, αόρ. βʹ ἀνέκρᾰγον= κραυγάζω

 

Παρατηρήσεις:

Γ1. Να αποδώσετε στα ελληνικά το ακόλουθο απόσπασμα: «Ζεῦ καὶ θεοὶ πάντες… φροντίζοι, τοῦ δὲ ποδὸς ὀλιγώρως ἔχοι.»

                                                                                                             Μονάδες 10

Γ2. Με ποιους παραλληλίζονται οι σωστοί δάσκαλοι και οι γονείς που επιλέγουν ακατάλληλους δασκάλους για τα παιδιά τους (Μονάδες 5); Με ποια κριτήρια πρέπει να επιλέγονται οι σωστοί δάσκαλοι; Πού οφείλονται οι εσφαλμένες επιλογές δασκάλων (Μονάδες 5);

                                                                                                             Μονάδες 10

Γ3.

α) Νῦν δέ τις κἂν καταπτύσειε τῶν πατέρων ἐνίων, οἵτινες πρὶν δοκιμάσαι τοὺς μέλλοντας διδάσκειν, δι’ ἄγνοιαν, ἔσθ’ ὅτε καὶ δι’ ἀπειρίαν, ἀνθρώποις ἀδοκίμοις καὶ παρασήμοις ἐγχειρίζουσι τοὺς παῖδας.

Να γραφεί η κλητική ενικού των τριτόκλιτων ουσιαστικών  και η αιτιατική πληθυντικού των πρωτόκλιτων ουσιαστικώντου αποσπάσματος (Μονάδες 2). Να γραφεί το β΄ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής παρακειμένου των υπογραμμισμένων ρηματικών τύπων του αποσπάσματος (Μονάδες 2).

 

                                                                                                                   Μονάδες 4

β) Τὸ ποῖον; ἐνίοτε γὰρ εἰδότες, αἰσθόμενοι δὲ καὶ ἄλλων αὐτοῖς τοῦτο λεγόντων, τὴν ἐνίων τῶν παιδευτῶν ἀπειρίαν ἅμα καὶ μοχθηρίαν, ὅμως τούτοις ἐπιτρέπουσι τοὺς παῖδας.

Να γράψετε τη δοτική πληθυντικού θηλυκού γένους της μετοχής μέλλοντα των ρηματικών τύπων του ανωτέρω αποσπάσματος (Μονάδες 2). Να αναγνωρίσετε τρεις αντωνυμίες διαφορετικού είδους του ανωτέρω αποσπάσματος και να τις γράψετε στον αντίθετο αριθμό (Μονάδες 3).

                                                                                                                     Μονάδες 5

γ) χείριστον, παλαιός

Να γραφεί ο συγκριτικός βαθμός στην αιτιατική ενικού του θηλυκού γένους.

                                                                                                                    Μονάδα 1

 

Γ4

α) ἵν’ ὀρθὰ τούτων βλαστάνῃ τὰ ἤθη.

Να συμπτυχθεί η πρόταση σε μετοχή.

                                                                                                                  Μονάδες 2

β) ζητητέον

Να αναλυθεί το ρηματικό επίθετο.

                                                                                                                 Μονάδες 2

γ) Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση στους ακόλουθους όρους τους κειμένου:

τῶν εἰρημένων

τοῖς βίοις

δι’ ἀπειρίαν

αὐτοῖς

ἀπολέσαντ’ ἂν

ἀνακραγεῖν

                                                                                                                       Μονάδες 3

δ) Ζεῦ καὶ θεοὶ πάντες, πατήρ τις καλούμενος πλείω λόγον τῆς τῶν δεομένων ποιεῖται χάριτος ἢ τῆς τῶν τέκνων παιδεύσεως;

Να εξαρτηθεί από τη φράση: Ό φιλόσοφος ἤρετο.

                                                                                                                       Μονάδες 3