Γ΄ Λυκείου-Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Κριτήριο Αξιολόγησης: (Εθνικισμός-Πατριωτισμός)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ-ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

Κείμενο 1:  Δημήτρης Ζάχος - Ακροδεξιά, Εθνικισμός και Εκπαίδευση (διασκευή)

Ο Δημήτρης Θ.  Ζάχος είναι λέκτορας Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 

1.Η ελληνική κοινωνία διέρχεται μια παρατεταμένη περίοδο οικονομικής κρίσης, οι συνέπειες της οποίας εκτείνονται σ’ όλο το φάσμα των οικονομικών, των πολιτικών και των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Μόνον μια μικρή μερίδα του πληθυσμού φαίνεται πως δεν έχει επηρεαστεί από την περιστολή του κοινωνικού κράτους, την ανεργία, την υποαπασχόληση, την εργασιακή ανασφάλεια και την έλλειψη προοπτικής. Ένα από τα αποτελέσματα της κρίσης είναι ότι η πολιτική επανήλθε ως κεντρικό θέμα στο δημόσιο διάλογο αλλά και στις ιδιωτικές συζητήσεις. Όχι όμως πάντοτε ως δημιουργική αναζήτηση λύσεων μέσα από ανταλλαγή θέσεων και απόψεων.

2.Μια μερίδα του πληθυσμού ελκύεται από τη ρητορική της απόρριψης όχι μόνον των υφιστάμενων πολιτικών σχημάτων, αλλά και των δημοκρατικών λειτουργιών, δικαιωμάτων και θεσμών. Μια τέτοια αντίληψη συνοδεύεται συνήθως από την υιοθέτηση θεωριών συνωμοσίας, σύμφωνα με τις οποίες το ελληνικό έθνος διώκεται από προαιώνιους εχθρούς και από ομάδες ξένων κέντρων συμφερόντων. Η απήχηση αυτών των στάσεων και αντιλήψεων είναι πιθανό, κατά ένα μέρος, να οφείλεται στη βίαιη ανατροπή των συνθηκών ζωής και στην έλλειψη ορατής εξόδου από την κρίση. Οφείλεται όμως και στην απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα και την άρνηση των κατεστημένων πολιτικών κομμάτων, στην απαξίωση δημοκρατικών αξιών, αλλά και στην αδυναμία προάσπισης της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, στην μη αποτελεσματική αντιμετώπιση (τα χρόνια που προηγήθηκαν της κρίσης) των ακροδεξιών και ρατσιστικών θέσεων, απόψεων και πρακτικών, οι οποίες συνδέονται με τον εθνικισμό και την εθνικιστική ιδεολογία.

3.Ο εθνικισμός διακρίνεται από τον πατριωτισμό, αφού δεν αφορά στην αγάπη για την πατρίδα, αλλά στην έχθρα και το μίσος για τα μέλη άλλων εθνοτήτων, ιδιαίτερα των «κατώτερων». Οι διάφορες μορφές του εθνικισμού ποικίλουν από τη μετριοπαθή, που είναι συμβατή με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέχρι την εξτρεμιστική που αποτελεί πρόβλημα για την ειρηνική συμβίωση των ανθρώπων.

4. Τα εθνικιστικά αισθήματα δηλώνουν ότι το άτομο που τα αναπτύσσει έχει ως ανώτερη αξία το έθνος, δηλαδή ότι τοποθετεί τα εθνικά ιδεώδη –όπως και από όποιον αυτά καθορίζονται- πάνω και από το δικαίωμα στην ανθρώπινη ζωή, πάνω και από την ειρήνη, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο εθνικισμός ως ιδεολογία συνδέεται με αποκλεισμούς, καταπάτηση δικαιωμάτων και βάναυσες πράξεις.

5.Την εθνικιστική ιδεολογία και τα εθνικιστικά αισθήματα εκμεταλλεύτηκαν και εξακολουθούν να εκμεταλλεύονται οι οικονομικά και πολιτικά κυρίαρχες ομάδες, οι οποίες κατάφεραν να αναδείξουν τα δικά τους συμφέροντά τους σε εθνικά. Σ’ αυτή την εξέλιξη σημαντικό ρόλο - ιδιαίτερα πριν την εμφάνιση των Μαζικών Μέσων Ενημέρωσης - διαδραμάτισαν τα εκπαιδευτικά συστήματα, τα οποία σ’ ολόκληρο τον κόσμο χρησιμοποιήθηκαν για να αναπτύξουν και να εδραιώσουν τις εθνικές αφηγήσεις και τα εθνικιστικά αισθήματα στις νέες γενιές. Τα σχολεία κατηγορήθηκαν ότι ενστάλαξαν το «δηλητήριο» του άγριου εθνικισμού και συνέβαλλαν στις διαμάχες μεταξύ κρατών. Η εθνικιστική παιδαγωγική συνέβαλε στην εδραίωση ενός αισθήματος μοναδικότητας και ανωτερότητας του ημέτερου «αρχοντικού / αριστοκρατικού γένους» / έθνους. Επιπρόσθετα, καθόρισε το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτά να είναι γεμάτα με αρνητικούς επιθετικούς προσδιορισμούς, υποτιμητικές εκφράσεις και ρατσιστικές αναφορές για τους «εχθρούς» του έθνους.

6.Τέλος, η εθνικιστική παιδαγωγική επέβαλε μια εθνική αφήγηση, η οποία αφορά σχεδόν αποκλειστικά στις ηρωικές στιγμές του έθνους, ενώ δημιούργησε μια προσωποκεντρική ερμηνεία των ιστορικών εξελίξεων, με βάση την οποία γεγονότα και καταστάσεις οφείλονται σε εμπνεύσεις, ερμηνείες, αναλύσεις και πράξεις «μεγάλων» ανδρών (sic).
 
7. Αυτή η εθνική αφήγηση φαίνεται πως παραμένει -σε μεγάλες μερίδες του πληθυσμού της χώρας- κυρίαρχη. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύονται οι εθνικιστές, οι οποίοι επιδιώκουν μια εκπαίδευση που θα προτάσσει την τυφλή υποταγή στην πατρίδα και στις κοινωνικές ιεραρχίες, θα καλλιεργεί τον ανορθολογισμό και την προσήλωση σε μεταφυσικές έννοιες, δοξασίες, προκαταλήψεις και στερεότυπα. Μια τέτοια εκπαίδευση, έχει άλλωστε βαθιές ιστορικές ρίζες στη χώρα μας: Βιβλία λογοκρίθηκαν ή αποσύρθηκαν ως αντεθνικά, ενώ εκπαιδευτικοί απολύθηκαν, διώχθηκαν, φυλακίστηκαν και εκτελέστηκαν ως «αντεθνικώς δρώντες». […]

Πηγή: http://tvxs.gr, 07 Οκτωβρίου 2013

Νικόλαος Εγγονόπουλος- «Ο προπάππος Περραιβός με το κεφάλι του Ρήγα» (1956)

Κείμενο 2: Αγγέλα Καστρινάκη-Ο νέος πατριωτισμός (διασκευή)

Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από την ομιλία της κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Αγγέλας Καστρινάκη, προς τους πρώην φοιτητές της κατά την τελετή αποφοίτησής τους το 2021. Θέμα της, η Ελληνική Επανάσταση, η ελευθερία, η δημοκρατία, αλλά και η φιλοπατρία. διακόσια χρόνια μετά την έκρηξη της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. 

1.Σε αυτή την τελετή αποφοίτησης, τον μήνα Μάρτιο του 2021, δεν μπορώ παρά να σας μιλήσω για την Ελληνική Επανάσταση, για την ελευθερία και για τη δημοκρατία. Συμβαίνουν πολλά γύρω μας αυτόν τον καιρό, που θα μπορούσε κανείς να σχολιάσει, όμως πολύ παραπάνω στέκει η Ελληνική Επανάσταση και η ευκαιρία που μας δίνει να ξανασκεφτούμε το σήμερα.
Αυτές τις μέρες πριν 200 χρόνια ο τόπος των Ελλήνων έβραζε. Η επανάσταση είχε ήδη ξεσπάσει στη Μολδοβλαχία και ετοιμαζόταν να ξεσπάσει και στην Πελοπόννησο και στη λοιπή Ελλάδα. Ιερός πατριωτικός αναβρασμός για την ελευθερία, για να χτιστεί ένα κράτος ανεξάρτητο, βασισμένο στις σύγχρονες τότε ιδέες του δικαίου που υπήρχαν στα ευρωπαϊκά κράτη και στην Αμερική. Στον αγώνα συμμετείχαν οι εμπόλεμοι, βέβαια, αλλά αν πέτυχε, τούτο οφείλεται στο ότι στρατεύθηκαν όλοι, και οι γυναίκες, τα παιδιά και οι γέροντες. Αυτοί άντεξαν, σήκωσαν το βάρος μιας απίστευτης κακοπάθειας και δεν παραιτήθηκαν. Βεβαίως πάντα πρέπει να μνημονεύουμε και τους συμμάχους. Χωρίς αυτούς, τους Άγγλους, τους Γάλλους και τους Ρώσους, χωρίς τον φιλελληνισμό, η Επανάσταση θα είχε καταπνιγεί από τις υπέρτερες δυνάμεις του αντιπάλου.

2.Οι ιδέες πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε το ελληνικό κράτος και που αποτυπώνονται ήδη στα πρώτα Συντάγματα της Επανάστασης είναι ακόμα σήμερα πάρα πολύ επίκαιρες και θα συνεχίσουν να είναι για πάντα. Ισότητα απέναντι στον νόμο, υπέρβαση του τοπικισμού, όχι στις πελατειακές σχέσεις, το να μην διορίζει ο κάθε ισχυρός τους δικούς του, αξιοκρατία. Πολιτική ελευθερία, εκλογές, ελεύθερη επιλογή των κυβερνώντων, ελευθερία του λόγου, ελευθεροτυπία. Ακόμα και ένα είδος ανεξιθρησκίας καθιέρωναν τα ευλογημένα πρώτα επαναστατικά Συντάγματα. Σπουδαία πράγματα, απολύτως επίκαιρα, που πρέπει διαρκώς να τα επιβεβαιώνουμε, να τα ξανακατακτάμε κάθε μέρα στην πράξη (φυσικά όχι στα λόγια, όχι μόνο στα λόγια).

3.Σήμερα είναι αναγκαίος ένας νέος πατριωτισμός. 200 χρόνια μετά την Επανάσταση έχουμε πολλά να σκεφτούμε και πολλά να πράξουμε. Ο νέος πατριωτισμός είναι οπωσδήποτε αγάπη για την πατρίδα. Γιατί εδώ γεννηθήκαμε και οι άνθρωποί της είναι λίγο σαν συγγενείς μας. Η αγάπη αυτή όμως πρέπει να συμπεριλαμβάνει και όσους ή όσες από ανάγκη ή επιλογή ζουν ανάμεσά μας χωρίς να έχουν την ίδια καταγωγή με μας, αλλά σεβόμενοι τους νόμους της χώρας. Επίσης η αγάπη προς την πατρίδα πρέπει να ακολουθείται από πολλή σύνεση, από γνώση των ορίων, από ορθολογική αντίληψη των δικαιωμάτων που έχουν και τα άλλα κράτη, από ευφυΐα στη διπλωματία. Οι ευφυείς διπλωματικοί χειρισμοί είναι επίσης ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας που έδωσε αίσιο πέρας στον αγώνα της ανεξαρτησίας. […]

4.Ο νέος πατριωτισμός δεν έχει βέβαια έχθρα προς κανέναν. Προς καμία φυλή και κανένα χρώμα δέρματος, καμία θρησκεία και κανέναν πολιτισμό. Θα είμαστε πάντα αντίθετοι προς πράξεις και θεωρίες που μειώνουν τον άνθρωπο, που καταστρέφουν το ανθρώπινο ον και τον πολιτισμό του, προς κάθε πράξη φανατισμού και βίας. Ταυτόχρονα όμως θυμόμαστε την ανεξιθρησκία που κήρυξαν οι Έλληνες, ενώ βρίσκονταν μάλιστα σε πόλεμο με αλλόθρησκους. Οφείλουμε να απαλλαγούμε από κάθε προκατάληψη. […]

5.Ο νέος πατριωτισμός αφορά και άλλα πολύ σημαντικά ζητήματα. Είναι η υπακοή στους νόμους της πατρίδας. Έχουμε μερικές φορές την αντίληψη ότι οι νόμοι είναι ένα κλωτσοσκούφι. Λέμε με περηφάνια πότε πότε, εδώ στον τόπο μας, πως θα τους καταργήσουμε στην πράξη, πως δεν θα τους εφαρμόσουμε, πως θα κάνουμε τάχα αντίσταση. Και ξεχνάμε πως οι νόμοι αυτοί έχουν ψηφιστεί από τους δημοκρατικά εκλεγμένους εκπροσώπους μας. Δεν μας αρέσουν; Υπάρχει ένας τρόπος να τους αλλάξουμε: να εκλέξουμε διαφορετικούς εκπροσώπους, διαφορετικά κόμματα να μας κυβερνήσουν. Ζούμε στο καθεστώς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, στο καθεστώς που επιτρέπει την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Σέβομαι και εφαρμόζω τους νόμους: αυτό δεν σημαίνει «σκύβω το κεφάλι», σημαίνει ότι έχω συνείδηση των κανόνων, και πως οτιδήποτε άλλο είναι ζούγκλα.

6.Ο νέος πατριωτισμός έχει να κάνει ωστόσο και με την επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης, της ευημερίας για όσο το δυνατόν περισσότερους, για όλους αν είναι δυνατόν. Καλείστε να συμβάλετε και εδώ. Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία – το γνωρίζετε πολύ καλά. Τα παραδοσιακά επαγγέλματα δεν είναι πλέον περιζήτητα. Τώρα είναι που χρειάζεται κινητοποίηση και εφευρετικότητα. Τα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την παιδεία και με τον πολιτισμό δεν θα παρακμάσουν από μιαν άποψη ποτέ, γιατί η ανάγκη του ανθρώπου να μαθαίνει και η ανάγκη του για την τέχνη είναι διαρκής. Ο πολιτισμός είναι σύμφυτος με την υπόστασή μας και δεν μπορούμε παρά να τον μεταβιβάζουμε διαρκώς από γενιά σε γενιά. Αλλά τα επαγγέλματα αυτά πρέπει να τα επανεφεύρουμε, να προβλέψουμε τις νέες ανάγκες, να επενδύσουμε στις νέες δυνατότητες. [...]

Πηγή: https://booksjournal.gr/, 17 Μαρτίου 2021

Κείμενο 3: Νίκος Εγγονόπουλος -Μπολιβάρ. Ένα ελληνικό ποίημα (απόσπασμα)

Το απόσπασμα που ακολουθεί ανήκει στην ποιητική σύνθεση του Νίκου Εγγονόπουλου  (1907-1985) Μπολιβάρ. Ένα ελληνικό ποίημα, που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το χειμώνα του 1942-1943. Αρχικά, κυκλοφόρησε σε χειρόγραφα αντίγραφα, διαβάστηκε σε συγκεντρώσεις αντιστασιακού χαρακτήρα, ενώ δημοσιεύτηκε το 1944. Πρόκειται για ένα μεγάλο συνθετικό ποίημα, με υπερρεαλιστικά στοιχεία και με περιεχόμενο που αναφέρεται σε εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Κεντρικό πρόσωπο του ποιήματος είναι ο Σιμόν Μπολιβάρ (1783-1830), πολιτικός και στρατιωτικός από τη Βενεζουέλα, ο οποίος ηγήθηκε σε πολλά απελευθερωτικά κινήματα των λαών της Νότιας Αμερικής κατά την περίοδο 1810-1830  ενάντια στους Iσπανούς κατακτητές.

[..] Μ π ο λ ι β ά ρ ! Κράζω τ’ όνομά σου ξαπλωμένος στην κορφή του βουνού Έρε,
Την πιο ψηλή κορφή της νήσου Ύδρας.
Από δω η θέα εκτείνεται μαγευτική μέχρι των νήσων του Σαρωνικού, τη Θήβα,
Μέχρι κει κάτω, πέρα απ’ τη Μονεβασιά, το τρανό Μισίρι,
Αλλά και μέχρι του Παναμά, της Γκουατεμάλα, της Νικαράγκουα, του Οντουράς, της Αϊτής, του Σαν Ντομίγκο, της Βολιβίας, της Κολομβίας, του Περού, της Βενεζουέλας, της Χιλής, της Αργεντινής, της Βραζιλίας, Ουρουγουάη, Παραγουάη, του Ισημερινού,
Ακόμη και του Μεξικού.
Μ’ ένα σκληρό λιθάρι χαράζω τ’ όνομά σου πάνω στην πέτρα, νάρχουνται αργότερα οι ανθρώποι να προσκυνούν.
Τινάζονται σπίθες καθώς χαράζω - έτσι είτανε, λεν, ο Μπολιβάρ - και παρακολουθώ
Το χέρι μου καθώς γράφει, λαμπρό μέσα στον ήλιο.

Είδες για πρώτη φορά το φως στο Καρακάς.
Το φως το δικό σου,
Μ π ο λ ι β ά ρ, γιατί ως νάρθης η Νότια Αμερική ολόκληρη είτανε βυθισμένη στα πικρά σκοτάδια.
Τ’ όνομά σου τώρα είναι δαυλός αναμμένος,
που φωτίζει την Αμερική, και τη Βόρεια και τη Νότια, και την οικουμένη !
Οι ποταμοί Αμαζόνιος και Ορινόκος πηγάζουν από τα μάτια σου.
Τα ψηλά βουνά έχουν τις ρίζες στο στέρνο σου,
Η οροσειρά των Άνδεων είναι η ραχοκοκκαλιά σου.
Στην κορφή της κεφαλής σου, παλληκαρά, τρέχουν τ’ ανήμερα άτια και τ’ άγρια βόδια,
Ο πλούτος της Αργεντινής.
Πάνω στην κοιλιά σου εκτείνονται οι απέραντες φυτείες του καφέ.

Σαν μιλάς, φοβεροί σεισμοί ρημάζουνε το παν,
Από τις επιβλητικές ερημιές της Παταγονίας μέχρι τα πολύχρωμα νησιά,
Ηφαίστεια ξεπετιούνται στο Περού και ξερνάνε στα ουράνια την οργή τους,
Σειούνται τα χώματα παντού και τρίζουν τα εικονίσματα στην Καστοριά,
Τη σιωπηλή πόλη κοντά στη λίμνη.
Μ π ο λ ι β ά ρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας.

Σε πρωτοσυνάντησα, σαν είμουνα παιδί, σ’ ένα ανηφορικό καλντιρίμι του Φαναριού,
Μια καντήλα στο Μουχλιό φώτιζε το ευγενικό πρόσωπό σου.
Μήπως νάσαι, άραγες, μια από τις μύριες μορφές που πήρε, κι’ άφησε, διαδοχικά, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος;[…]

επίκλησις

Μπολιβάρ! Είσαι του Ρήγα Φερραίου παιδί,

Του Αντωνίου Οικονόμου ― που τόσο άδικα τον σφάξαν ―

και του Πασβαντζόγλου αδελφός,

Τ’ όνειρο του μεγάλου Μαξιμιλιανού ντε Ρομπεσπιέρ

ξαναζεί στο μέτωπό σου.

Είσαι ο ελευθερωτής της Νότιας Αμερικής.

Δεν ξέρω ποια συγγένεια σε συνέδεε, αν είτανε απόγονός σου

ο άλλος μεγάλος Αμερικανός, από το Μοντεβίντεο αυτός,

Ένα μονάχα είναι γνωστό, πως είμαι ο γυιος σου. […]

Πηγή: Νίκος Εγγονόπουλος, Μπολιβάρ με 9 έγχρωμους πίνακας εκτός κειμένου, Αθήνα: Ίκαρος 2007.

                                                          

                                     Νίκος Εγγονόπουλος - Ο γενναίος Σίμων Μπολιβάρ ο ελεύθερος

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Α1.  Με ποιους τρόπους η εκπαιδευτική πολιτική διάφορων χωρών ναρκοθέτησε την αρμονική συνύπαρξη των λαών, σύμφωνα με το Κείμενο 1; Να συνοψίσετε την απάντησή σας σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων.

Μονάδες 20

 

Β1. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τους ακόλουθους ισχυρισμούς που αναφέρονται στα Κείμενα 1 και 2 και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με χωρία στο κείμενο:

α) Απότοκο της οικονομικής ύφεσης καθίσταται η γενικευμένη αδιαφορία για την πολιτική. Κείμενο 1

β) Ο εθνικισμός συνιστά πολυδιάστατο φαινόμενο. Κείμενο 1

γ) Η παγίωση του σοβινισμού συντείνει προς την εδραίωση των επιδιώξεων των οικονομικά και πολιτικά ισχυρών. Κείμενο 1

δ) Το επαναστατικό σάλπισμα του 1821 ξεκίνησε απ’ τον ελλαδικό χώρο και κατά τον Μάρτιο του 1821 διεσπάρη στη Μολδοβλαχία. Κείμενο 2

ε) Τα Συντάγματα που ψηφίστηκαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης κατοχύρωναν το δικαίωμα του εκλέγειν. Κείμενο 2

 

Μονάδες 10

 

Β2 α) i) Το Κείμενο 2 εντάσσεται στο κειμενικό είδος των μη διαδικαστικών οδηγιών. Να δικαιολογήσετε των ανωτέρω ισχυρισμό, αναφερόμενοι σε τρεις γλωσσικές επιλογές της συντάκτριας στην 5η και την 6η παράγραφο (Μονάδες 3) ii) Να αναδιατυπώσετε το χωρίο αξιοποιώντας τη δηλωτική χρήση της γλώσσσας: «Σέβομαι και εφαρμόζω τους νόμους: αυτό δεν σημαίνει «σκύβω το κεφάλι», σημαίνει ότι έχω συνείδηση των κανόνων, και πως οτιδήποτε άλλο είναι ζούγκλα.» (Μονάδες 2) iii) Να διερευνήσετε πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της 5ης και της 6ης παραγράφου του  κειμένου (Μονάδες 3).

 

Μονάδες 8                                                                                                                  

 

Β2 β) Ποια είναι η πρόθεση του συντάκτη στην 7η παράγραφο του Κειμένου 1; Ποια μέσα χρησιμοποιεί για να επιτύχει τον σκοπό του;

Μονάδες 7

 

Β3 α)  «Μια μερίδα του πληθυσμού ελκύεται από τη ρητορική της απόρριψης όχι μόνον των υφιστάμενων πολιτικών σχημάτων, αλλά και των δημοκρατικών λειτουργιών, δικαιωμάτων και θεσμών»:

Για ποιους λόγους αξιοποιείται η παθητική σύνταξή; (Μονάδες 2) Να αναδιατυπώσετε το χωρίο, αξιοποιώντας το αντίθετο είδος σύνταξης. (Μονάδες 2) Ποιες αλλαγές ως προς το ύφος του κειμένου παρατηρείτε; (Μονάδες 1)

Μονάδες 5

Β3 β) Πώς συνδέεται ο τίτλος «Ο νέος πατριωτισμός» με το περιεχόμενο του Κειμένου 2; Θεωρείται εύστοχο τον τίτλο; (70-80 λέξεις)

Μονάδες 5

Γ1. Πώς αποτιμά τον Σίμον Μπολιβάρ το ποιητικό υποκείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας, παραθέτοντας τρεις κειμενικούς δείκτες. Ποιος ο ρόλος των ελευθερωτών των περασμένων εποχών στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο γίγνεσθαι, σύμφωνα με την κρίση σας; (150-200 λέξεις)

Μονάδες 15

Δ1. Σε μια εισήγησή σας, που θα εκφωνηθεί κατά τον εορτασμό της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου στη λυκειακή μονάδα που φοιτάτε, να αναφερθείτε στις συνθήκες επώασης του εθνικισμού και να τονώσετε την ανάγκη τιθάσευσής του, μέσω της καλλιέργειας ενός κλίματος γόνιμου πατριωτισμού; Να αντλήσετε στοιχεία από τα προς εξέταση κείμενα. (350-400 λέξεις)

Μονάδες 30