Πηγή: https://healthstories.gr/tomtoock/2021/03/Healthstories-bullying.jpg
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Κείμενο 1: Μαρία Πετροπούλου-Ενδοσχολική βία, ένα κοινωνικό
φαινόμενο
1.
Ένα
ακόμη περιστατικό ενδοσχολικής βίας είχε μια τραγική κατάληξη. Ένας
ακόμη έφηβος δεν άντεξε τον εμπαιγμό, τη σωματική και ψυχική βία των συμμαθητών
του εντός και εκτός σχολικού πλαισίου και οδηγήθηκε στο απονενοημένο διάβημα,
στην αυτοχειρία. Άλλο ένα ακόμη θύμα bullying αναδεικνύει το ενδημικό πρόβλημα της βίας, της
κακίας, της απανθρωπιάς ανάμεσά μας.
2.
Η βία, ενδεχομένως,
αποτελεί μέρος του πολιτισμού μας, αλλά προκαλεί προβληματισμό για το εάν
το φαινόμενο σχετίζεται με την νεανική ιδεολογία και την εφηβική ιδιοσυγκρασία.
Πιστεύω πως δεν συνδέεται με την ιδεολογία ούτε με ιδιοσυγκρασία του
νέου. Η ένταση, η έξαψη των παθών και η ένταση των συναισθημάτων αποτελούν
χαρακτηριστικά της νεανικής ιδιοσυστασίας αλλά αυτά δεν δικαιολογούν τη βία. Οι
εκδηλώσεις βίας και κυρίως στο σχολικό περιβάλλον έχουν κοινωνικό υπόβαθρο. Η
σχέση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δυσλειτουργία των κοινωνικών θεσμών (π.χ.
οικογένεια, σχολείο, ΜΜΕ) και με κοινωνικές αιτίες (π.χ. ρατσισμός, ανεργία).
Επίσης, η Πολιτεία ολιγωρώντας για τη στήριξη των θεσμών και την επίλυση
των κοινωνικών προβλημάτων αποτελεί τον έμμεσο αυτουργό, συμβάλλοντας
στην ένταση των φαινομένων βίας και εν τέλει στην αποδόμηση του κοινωνικού
ιστού.
3.
Σύμφωνα με έρευνες,
κάθε μορφή κακοποίησης προκαλεί ανεπανόρθωτες βλάβες στις εγκεφαλικές δομές του
παιδιού και ευθύνεται για την αρνητική συμπεριφορά του. Παιδιά ή έφηβοι
που υφίστανται σωματική ή ψυχολογική βία, επιδεικνύουν ιδιαίτερα σκληρή κι
επιθετική συμπεριφορά στον χώρο του σχολείου ή υιοθετούν τον ρόλο του θύματος.
4.
Είναι βέβαιο πως η
κοινωνία και οι δομές της είναι αυτές που γεννούν τη βία. Για τον λόγο αυτόν θα
πρέπει να ανασυγκροτηθούν, να ανασυσταθούν προκειμένου να οικοδομηθεί μια
κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης. Η οικογένεια να τροφοδοτεί το παιδί με θετικά
συναισθήματα και κυρίαρχο αυτό της ανιδιοτελούς αγάπης και ηθικές αξίες, με
κυρίαρχη αυτή του σεβασμού και να εγγυάται περιβάλλον προστασίας και ασφάλειας.
Στην οικογένεια κάθε παιδική ψυχή είναι αναγκαίο να βρίσκει συμπαράσταση,
κατανόηση και θαλπωρή για την ομαλή διάπλασή της. Μέλημα των
γονέων να είναι πάντα το παιδί και η κάλυψη των συναισθηματικών και όχι των
υλικών του αναγκών. Να δίνουν προτεραιότητα στην ηθικοπνευματική του
καλλιέργεια ώστε να χαλυβδώνουν την πνευματική και ηθική του υπόσταση,
γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα το κάνουν να βρει αντισταθμίσματα και
κατάλληλες άμυνες αντιστεκόμενο σε οποιαδήποτε προσπάθεια χειραγώγησης και
μορφή εκμετάλλευσης.
5.
Βασικός όμως θα πρέπει
να είναι και ο ρόλος των εκπαιδευτικών. Ο εκπαιδευτικός να είναι σε εγρήγορση,
να αφουγκράζεται τις ανάγκες των παιδιών και να αντιλαμβάνεται αποκλίνουσες
συμπεριφορές. Να βοηθάει κάθε μαθητή να απεμπλακεί από γεγονότα που τον
στιγμάτισαν ή τον τραυμάτισαν ψυχικά και να κάνει μια νέα αρχή στη ζωή του, να
δυναμώσει το «εγώ» του και να αποκτήσει αυτογνωσία, αντιλαμβανόμενο την αυταξία
του και τη μοναδικότητά του.
6.
Ο εκπαιδευτικός
οφείλει να διασφαλίζει ένα περιβάλλον συνεργασίας, εξομαλύνοντας τις διαφορές
μεταξύ των μαθητών, εστιάζοντας στα κοινά τους στοιχεία, σε εκείνα τα
χαρακτηριστικά που δημιουργούν τα κατάλληλα «σύνορα» και σπάνε τους φραγμούς
της διχόνοιας, θέτοντας διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των ανθρώπων – παιδιών. Κι
αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την ανάθεση εργασιών σε μικτές ομάδες,
με την διοργάνωση εκδηλώσεων, με τον διάλογο.
7.
Οφείλουμε τέλος κι
εμείς να βγούμε από την θέση της παθητικής θέασης προβληματικών φαινομένων.
Χρειάζεται συλλογική κινητοποίηση σε καθετί που ανακόπτει την εξελικτική πορεία
της κοινωνίας μας και θίγει την ποιότητα του πολιτισμού μας. Χρειάζεται
ανασύσταση του θεσμού της οικογένειας, ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών
φορέων, εγρήγορση της Πολιτείας και συστράτευση των μέσων μαζικής ενημέρωσης
μέσα από μια αλλαγή του τηλεοπτικού τοπίου, μέσω της προβολής ποιοτικών
εκπομπών και μέσω της προβολής θετικών προτύπων. Η άμεση κοινωνική αντίδραση θα
γλιτώσει το παιδί από την απανθρωπιά, την εκμετάλλευση και την παραβίαση των
δικαιωμάτων του.
Η Μαρία Πετροπούλου είναι φιλόλογος και συγγραφέας.
Πηγή: Εφημερίδα Το Βήμα, 18/05/2022
Κείμενο 2: Φώνη Τζιτζιμίκα -Σχολικός εκφοβισμός- bullying
1.
Το
φαινόμενο του bullying, δηλαδή η στοχευμένη και επαναλαμβανόμενα βίαιη
συμπεριφορά (λεκτική ή σωματική) που υπόκειται ένα παιδί από συμμαθητές ή
συνομηλίκους, ενσαρκώνει τη νέα αγωνία των γονιών τα τελευταία χρόνια. Οι
μορφές που μπορεί να πάρει είναι ποικίλες, και αφορούν τη σωματική βία- όπως
χτυπήματα, σπρωξίματα ή κλωτσιές, τη λεκτική βία - με τη μορφή υποτιμητικών
προσφωνήσεων ή πειραγμάτων που προσβάλλουν, είτε τη διάδοση φημολογίας που
θίγει την υπόληψη του ατόμου και συχνά συνεπάγεται τον κοινωνικό του
αποκλεισμό. Μια πιο πρόσφατη μορφή σχολικού εκφοβισμού αφορά το διαδικτυακό
bullying, όπου η διαπόμπευση του ατόμου πραγματοποιείται μέσω e-mail, μηνυμάτων
στο Facebook ή SMS. Η παρενόχληση, οι επίμονες προσβολές, ο στιγματισμός και
η επακόλουθη περιθωριοποίηση, απαξιώνουν τα παιδιά ως μέρος του συνόλου,
επηρεάζουν σημαντικά την αυτο-εικόνα τους, και κατ’ επέκταση την ακαδημαϊκή
επίδοση και τις κοινωνικές τους δεξιότητες.
2.
Πως
μπορεί ο γονιός να προστατεύσει το παιδί από το να εκτεθεί σε αυτό το είδος βίας και
να την υποστεί; Αλλά και ποιοι είναι οι παράγοντες που ωθούν αντίστοιχα ένα
παιδί στο να ασκήσει οργανωμένη βία σε κάποιο συμμαθητή ή συνομήλικο; Είναι σαφές ότι το πλαίσιο του σχολείου
χρειάζεται να αναλαμβάνει δράση για τον εντοπισμό και την αποτροπή συστηματικών
συμπεριφορών στοχοποίησης σε βάρος συγκεκριμένων μαθητών. Πέρα αλλά και
προγενέστερα από αυτό, βασική ασπίδα προστασίας αποτελεί η θέση του παιδιού στο
πλαίσιο της οικογένειας και η σχέση που αναπτύσσει με τους κοντινούς του. Το
παιδί χρειάζεται να εισπράττει την υποστήριξη και αποδοχή του κηδεμόνα, ο
οποίος κατανοεί τα συναισθήματα και τις δυσκολίες του, συζητά ανοιχτά μαζί του,
χωρίς υπερβολικές υποδείξεις και επικριτικότητα, σέβεται τη γνώμη και τις επιθυμίες
του, είναι υποστηρικτικός στα λάθη και στις αποτυχίες του, πιστεύει στις
δυνάμεις του και στη δυνατότητά του να ανατρέψει ένα κακό αποτέλεσμα ή να
επανορθώσει έναν λάθος χειρισμό.
3.
Όλα
τα παραπάνω βοηθούν το παιδί να χτίσει μια θετική και σταθερή εικόνα για τον
εαυτό του, η οποία το προφυλάσσει όχι μόνο από το να υποστεί αλλά και από το να
εκφράσει προς κάποιο συνομήλικο αντίστοιχη συμπεριφορά. Κι αυτό γιατί τόσο ο
«θύτης» όσο και το «θύμα» συμπεριφορών εκφοβισμού είναι άτομα που διατηρούν μια
υποτιμημένη εικόνα για τον εαυτό τους και μια αντίστοιχα ανεπαρκή σχέση με τους
κοντινούς τους.
4. Στην περίπτωση του «θύματος», η κακή συμπεριφορά που υπόκειται έρχεται να επιβεβαιώσει προϋπάρχουσες αμφιβολίες για τον εαυτό του αναφορά με την αξία του, την εικόνα του αλλά και τη δυνατότητα να αντιδράσει σε κάτι αρνητικό. Παράλληλα, η έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος στο οποίο θα μπορούσε να στραφεί για να μοιραστεί τις δυσκολίες του, ενισχύουν την αμφιβολία σε σχέση με την πιθανότητα να εισακουσθεί και να δικαιωθεί με αποτέλεσμα να αποδέχεται παθητικά αυτό που του συμβαίνει.
5.
Στην
περίπτωση του «θύτη», τα οποία αρνητικά
συναισθήματα προς τον εαυτό αποβάλλονται μέσα από την έκφραση επιθετικότητας
προς ένα άλλο άτομο. Κάποιος χρειάζεται να «κουβαλήσει» την κακή εικόνα που
έχει για τον εαυτό του, να λειτουργήσει ως κατώτερος, ασήμαντος ή τιποτένιος,
για να μπορέσει εκείνος να νιώσει «υπεροχή». Πρόκειται για μια αίσθηση
ανωτερότητας που δε βασίζεται σε μια καλή, σταθερή εικόνα για τον εαυτό,
μέσα από τη θετική εκτίμηση των δυνατοτήτων του αλλά σε μια διαστρεβλωμένη
επιβεβαίωση ισχύος που προϋποθέτει την ταπείνωση του άλλου.
6.
Επομένως,
τόσο εκείνος που προκαλεί όσο και εκείνος που υπόκειται τη βίαιη συμπεριφορά,
έχει χάσει την ευκαιρία να πιστέψει στις δυνατότητές του ώστε να διεκδικήσει
κάτι παραπάνω από το ρόλο του κακού ή του κακοποιημένου. Είναι και οι δυο
εξίσου «θύματα», που χρειάζονται τη βοήθεια του κοντινού και ευρύτερου
περιβάλλοντος, ώστε να διαμορφώσουν μια καλύτερη προοπτική για τον εαυτό τους.
7.
Το
οικογενειακό περιβάλλον, ως το πιο άμεσα κοντινό πλαίσιο, μπορεί να
διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο να διαμορφώσει μια υγιέστερη εικόνα για τον
εαυτό του, με έμφαση στις ικανότητες αλλά και με αποδοχή όποιων λαθών ή
παραλείψεων. Η παραδοχή αυτή θα του επιτρέψει να αναγνωρίσει πιο ολοκληρωμένα
ποιος είναι, χωρίς να εγκλωβιστεί στην εικόνα του «άτρωτου», που θα το
αποτρέψει από το να μοιραστεί τις δυσκολίες του, εξαναγκάζοντάς το να γίνεται
συστηματικά αποδέκτης αρνητικών συμπεριφορών ή
να τις ξεφορτώνεται προς τους άλλους.
Η Φώνη Τζιτζιμίκα είναι πτυχιούχος του Τμήματος
Ψυχολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος
Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Ψυχανάλυση, University of Essex, UK
Πηγή: Psychology Now.gr 08/03/2021
Κείμενο 3: Θανάσης Κωσταβάρας – Πρόλογος
Ο Θανάσης Κωσταβάρας (1927-2007) ήταν ποιητής της Α΄ Μεταπολεμικής
Γενιάς, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Η ποίησή του, κινούμενη σε
επικο-λυρικούς τόνους, συνιστά μαρτυρία
των πικρών εμπειριών της δεκαετίας του ’40 και χαρακτηρίζεται από τη διάψευση
των προσωπικών και συλλογικών οραμάτων, τον θρήνο για την απώλεια των συντρόφων
και την κυριαρχία του φόβου. Σε μεταγενέστερες συλλογές του, ο ποιητής γεφυρώνει το χάσμα του με τον
κόσμο μέσω της ερωτικής μεταρσίωσης και της αναδρομής στην παιδική αθωότητα.
Μη με ρωτάτε
γιατί έρχομαι κι επανέρχομαι.
Γιατί με βασανίζουν τα ίδια θέματα πάντα.
Στο βάθος δεν έκανα τίποτ’ άλλο
παρά να μιλώ για το αίμα μου.
Για τις μέρες που υπήρξαν τόσο θολές.
Για τις νύχτες τις τόσο τρομερές και απάνθρωπες.
Γι’ αυτό φαίνομαι τόσο μονότονος, τόσο
περιορισμένος.
Πιασμένος στο ίδιο δόκανο πάντα.
Γιατί δεν μπόρεσα να ξεφύγω απ’ αυτόν τον
τρομερό εφιάλτη.
Απ’ τον τετρακέφαλο σκύλο που δε μ’ άφησε ούτε λεπτό.
Θέλω να πω, η ζωή μου στάθηκε μετρημένη.
Απ’ τον ένα, όχι στον άλλο φόβο, στον ίδιο πάλι. Γι’ αυτό.
Από την ποιητική συλλογή: Ο μουγκός τραγουδιστής και συνοπτικός οδηγός 63-71, Θεμέλιο 1982.
Παρατηρήσεις:
Α1.
Ποια
είναι η ενδεικνυόμενη στάση των γονέων για την πάταξη του σχολικού εκφοβισμού,
σύμφωνα με τη συντάκτρια του Κειμένου 2; Να συνοψίσετε την απάντησή σας
σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων.
Μονάδες 20
Β1.
Να
επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις
παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί
σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με
αναφορές στα κείμενα:
Κείμενο
1
α)
Ο σχολικός εκφοβισμός θεωρείται
φαινόμενο με παροδικό χαρακτήρα.
β)
Η βία είναι συνυφασμένη με την
ψυχοσύνθεση των νέων.
γ)
Υπάρχουν παιδιά που συμβιβάζονται με τη θυματοποίησή τους.
Κείμενο
2
δ)
Οι κηδεμόνες δεν πρέπει να αναλώνονται σε ψόγους προς τα παιδιά.
ε)
Οι παραβατικοί έφηβοι διαθέτουν μια θετική εικόνα του εαυτού τους.
Μονάδες 10
Β2.
α)
Στην 4η παράγραφο του Κειμένου 1 ενοφθαλμίζονται και οι δύο μεγάλες
κατηγορίες τροπικότητας. Να επισημάνετε ένα παράδειγμα από κάθε κατηγορία
(Μονάδα 1), δηλώνοντας, παράλληλα, τη διαβάθμισή της (Μονάδα 1) και τις
γλωσσικές επιλογές με τις οποίες εκφράζεται (Μονάδα 1). Στην 7η παράγραφο του Κειμένου
1 παρατηρείται εναλλαγή των ρηματικών προσώπων. Να καταγράψετε δύο σχετικά
παραδείγματα, σημειώνοντας, παράλληλα, το επικοινωνιακό τους αποτέλεσμα (Μονάδες 2);
Μονάδες 5
β)
Να
γράψετε έναν τίτλο που να αποδίδει το περιεχόμενο του Κειμένου 1, αξιοποιώντας
τη συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας (Μονάδες 3). Για ποιον-ους λόγους οι λέξεις «θύτης» και «θύμα» βρίσκονται εντός
εισαγωγικών (Μονάδες 2) στο Κείμενο 2;
Μονάδες 5
Β3.
α) Σε
μια παράγραφο 80-90 λέξεων, να αναπτύξετε το υπογραμμισμένο χωρίο του Κειμένου
2.
Η
παρενόχληση, οι επίμονες προσβολές, ο στιγματισμός και η επακόλουθη
περιθωριοποίηση, απαξιώνουν τα παιδιά ως μέρος του συνόλου, επηρεάζουν
σημαντικά την αυτο-εικόνα τους, και κατ’ επέκταση την ακαδημαϊκή επίδοση και
τις κοινωνικές τους δεξιότητες.
Μονάδες 8
β)
Να
καταστήσετε το ύφος της συντάκτριας περισσότερο οικείο, αντικαθιστώντας τις
υπογραμμισμένες λέξεις της 4ης παραγράφου του Κειμένου 1 με λέξεις που
χρησιμοποιούνται ευρέως στον καθημερινό λόγο (Μονάδες 5). Ποιο είναι το
υφολογικό αποτέλεσμα της χρήσης της υποτακτικής έγκλισης στην 5η παράγραφο του Κειμένου
1 (Μονάδες 2);
Μονάδες 7
Γ. Ποιο είναι το θεματικό
κέντρο του ποιήματος «Πρόλογος» του Θανάση Κωσταβάρα, σύμφωνα με την
προσωπική σας οπτική; Να τεκμηριώσετε την απάντηση σας με τρία κειμενικά
στοιχεία (μορφής ή περιεχομένου). Το ποίημα θα μπορούσε να εκφράζει έναν μαθητή
που έχει υποστεί ενδοσχολική βία (150-200 λέξεις);
Μονάδες 15
Δ.
Συντάσσοντας ένα άρθρο (350 – 400 λέξεις) που θα δημοσιευτεί στο ιστολόγιο της
σχολικής σας μονάδας, καλείστε να αναπτύξετε τα ακόλουθα ερωτήματα:
α)
Ποιες είναι οι ευθύνες της Πολιτείας για την έξαρση του σχολικού εκφοβισμού;
β)
Πώς θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν οι νέοι, αποβλέποντας στη δραστική αντιμετώπιση
της ενδοσχολικής βίας;
Μονάδες 30
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου